Możliwości sfinansowania lub wsparcia procesu termomodernizacji budynków jednorodzinnych

Decydując się na termomodernizację budynku jednorodzinnego możemy skorzystać z różnych programów wsparcia oferujących preferencyjne pożyczki lub dotacje.

Do najważniejszych z nich (stan na wrzesień 2018) można zaliczyć:

  • program priorytetowy „Czyste Powietrze” Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
  • system wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych – Fundusz Termomodernizacji i Remontów, którego administratorem jest Bank Gospodarstwa Krajowego,
  • program PolREFF, czyli Polski Program Finansowania Efektywności Energetycznej w Budynkach Mieszkalnych, który, został zainicjowany i jest rozwijany przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR),
  • program Priorytetowy „Jawor” – poprawa efektywności energetycznej, wdrażany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie,
  • program „EKODOM” wdrażany przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu,
  • programy Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz samorządów lokalnych, dofinansowujące wymianę kotłów.

Wymienione powyżej programy wsparcia pozwalają uzyskać preferencyjny kredyt a nawet dotację. Cześć z nich ma zasięg krajowy, a część, jak „Jawor” i „EKODOM” wojewódzki lub lokalny w przypadku programów gminnych lub miejskich. W dalszej części rozdziału podano więcej szczegółów na temat zasad ich działania i mechanizmów przyznawania wsparcia.

2.1.  Program „Czyste Powietrze”

Największe środki na wsparcie termomodernizacji budynków jednorodzinnych zostały przewidziane w programie

„Czyste Powietrze”. Instytucją odpowiedzialną za jego wdrożenie jest Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska      i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wraz z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW). Założenia:

  • na realizację programu związanego z ochroną powietrza i poprawą jego jakości w domach jednorodzinnych tj. termomodernizację, przewidziano wydatki w wysokości 103,0 mld zł, a łączny koszt inwestycji wyniesie 132,8 mld zł (suma budżetu programu i wkładu własnego beneficjentów),
  • finansowanie programu w formie dotacji wyniesie 63,3 mld zł, a w formie pożyczek 39,7 mld zł,
  • okres finansowania Programu obejmie lata 2018–2029,
  • finansowanie Programu będzie pochodziło ze środków NFOŚiGW, WFOŚiGW oraz z środków europejskich nowej perspektywy finansowej,
  • minimalny koszt realizowanego projektu to 7000 zł,
  • zakłada się, że termomodernizacji zostanie poddanych ponad nawet 4 mln domów,
  • właściciele domów, których dochody są najniższe otrzymają do 90 proc. dotacji na realizację przedsięwzięć finansowanych w ramach Programu,
  • maksymalne koszty kwalifikowane (maksymalny całkowity koszt inwestycji) przewidziane do wsparcia dota- cyjnego wynoszą 53 tys. zł,
  • dotacje nie będą stanowiły przychodu podlegającego opodatkowaniu,
  • pożyczki mogą być udzielane na okres do 15 lat z preferencyjnym oprocentowaniem, które na dzień dzisiejszy wynosi 2,4 proc.

Program może być bardzo dużym wsparciem dla osób planujących termomodernizację swojego domu. Podano również przykładowe maksymalne stawki jednostkowe dla głównych przedsięwzięć termomodernizacyjnych, które w programie wynoszą:

  • ocieplenie przegród budowlanych oraz uzasadnione prace towarzyszące do 150 zł za m2,
  • wymiana stolarki zewnętrznej w tym: okien, okien połaciowych, drzwi balkonowych, powierzchni przezroczystych nieotwieralnych do 700 zł za m2,
  • instalacje wewnętrzne ogrzewania i ciepłej wody użytkowej do 10 000 zł za zestaw,
  • pompy ciepła na cele centralnego ogrzewania oraz centralnego ogrzewania i centralnej wody użytkowej do 30 000 zł za zestaw,
  • kotły gazowe kondensacyjne wraz z systemem odprowadzania spalin do 20 000 zł za

Porównanie podanych stawek z kosztami podanymi na rysunku 2.2 pokazuje, że są one zaproponowane w dobry sposób i pozwolą na wykonanie zakładanych prac. Warunkiem przyznania dofinansowania ma być wykonanie audytu energetycznego lub uproszczonej oceny potwierdzającej skuteczność planowanych prac.

2.2. Fundusz Termomodernizacji i Remontów

Program oferuje dotacje na termomodernizację i remont istniejących budynków. Jest skierowany głównie dla budynków wielorodzinnych i użyteczności publicznej. Jest to program zarządzany przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) i od 1999 roku finansowany ze źródeł krajowych. Obecnie roczny budżet wynosi około 200 mln zł. W latach 1999–2014 termomodernizacji poddano prawie 43,3 tysięcy budynków, a całkowita suma dofinan- sowania wyniosła 2 324 mln zł. W odniesieniu do całkowitej ilości budynków w Polsce oznacza to, że tylko 0,6% zasobów budowlanych zostało zmodernizowane przy wykorzystaniu programu. Budynki wielorodzinne stanowiły 95% ogółu termomodernizowanych budynków, czyli ze wsparcia skorzystało 8% z nich. Działalność funduszu przyczyniła się do termomodernizacji tylko 0,01% istniejących budynków jednorodzinnych – jedynie 1,8% skła- danych wniosków dotyczyło domów. Program działa poprawnie, jednak skala dostępnych środków każdego roku jest zbyt mała w stosunku do potrzeb. Kolejnym problemem jest jego mała atrakcyjność dla właścicieli budynków jednorodzinnych. Wynika ona z zbyt dużych kosztów transakcyjnych (konieczność wykonania audytu, projektu) niepokrywanych przez program (tabela 2.1).

2.3.  Program PolREFF

Program PolREFF, czyli Polski Program Finansowania Efektywności Energetycznej w Budynkach Mieszkalnych został zainicjowany i jest rozwijany przez Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR). Zgodnie z informację podaną na stronie internetowej celem programu jest zapewnienie wsparcia dla właścicieli mieszkań i domów mieszkalnych w procesie modernizacji i remontów, mających na celu poprawę komfortu życia oraz podniesienie efektywności energetycznej budynków. W ramach PolREFF, EBOiR przeznaczył 200 milionów euro, które za pośrednictwem banków uczestniczą- cych w programie, ma być przekazane w formie celowych kredytów właścicielom mieszkań i budynków mieszkalnych, umożliwiając im realizację planowanych przedsięwzięć modernizacyjnych prowadzących do podniesienia efektywności energetycznej budynków. Unikalną korzyścią towarzyszącą finansowaniu wymienionych przedsięwzięć jest możliwość uzyskania bezpłatnej porady niezależnych ekspertów – inżynierów oraz skorzystanie z wiedzy i doświadczeń przez nich zgromadzonych na ogólnodostępnej stronie www.polreff.org.

Program skierowany jest przede wszystkim do osób indywidualnych – właścicieli mieszkań i domów mieszkalnych i dla tej grupy przygotowana jest obecnie oferta kredytowa Eurobanku.

Osoby zainteresowane uczestnictwem w programie mogą skorzystać z kalkulatora oszczędności (rysunek 2.3). Umożliwia on obliczenie szacunkowych oszczędności rocznych, które można uzyskać po zrealizowaniu planowanej modernizacji domu, czy mieszkania.

Inwestorzy, którzy wiedzą jakie rozwiązania technologiczne lub materiały chcieliby zastosować w swoim budynku i są na etapie poszukiwania konkretnych produktów, mogą skorzystać z Wirtualnego Doradcy Technologicznego.

2.4.  Program Jawor

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie uruchomił program priorytetowy „Jawor” – poprawa efektywności energetycznej – termomodernizacja budynków jednorodzinnych. Celem programu jest poprawa jakości powietrza w Małopolsce, uzyskana dzięki ograniczeniu emisji zanieczyszczeń przez budynki jednorodzinne. W ramach programu do dofinansowania zgłaszane mogą być zadania dotyczące:

  • docieplenia ścian zewnętrznych budynków,
  • docieplenia dachów, stropodachów, stropów nad ostatnią kondygnacją czy stropów nad piwnicami,
  • docieplenia podłóg na gruncie,
  • wymiany stolarki okiennej, drzwi zewnętrznych i bram garażowych.

Łączna powierzchnia termomodernizowanych przegród nie może być większa niż 600 m2. Forma dofinansowania to preferencyjna pożyczka, która może zostać częściowo umorzona. Warunki finansowe pożyczki są następujące:

  • do 90% kosztów kwalifikowanych brutto,
  • oprocentowanie preferencyjne od 2,0% w skali roku,
  • minimalna kwota pożyczki 20 000 zł,
  • maksymalna kwota pożyczki 100 000 zł,
  • możliwość umorzenia do 20% pożyczonego kapitału,
  • brak opłat i prowizji.

Warunkiem przyznania pożyczki jest między innymi zrealizowanie przedsięwzięcia na terenie województwa małopolskiego i dostarczenie audytu energetycznego lub charakterystyki energetycznej oraz rzutów ścian i stropów budynku. Konieczne jest wykazanie, że zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania budynku zostanie zmniejszone o min. 25%. Podobnie jak w proponowanym programie „Czyste Powietrze” kreślono maksymalne koszty wykonania przedsięwzięć termomodernizacyjnych:

  • docieplenie ścian zewnętrznych – 150 zł brutto/m2,
  • docieplenie dachu/stropodachu nad ogrzewanymi pomieszczeniami – 150 zł brutto/m2,
  • docieplenie podłogi na gruncie/stropu nad nieogrzewaną piwnicą – 150 zł brutto/m2,
  • wymiana stolarki okiennej, drzwi zewnętrznych, bramy garażowej – 400 zł brutto/m2.

Kosztem kwalifikowanym jest również koszt wykonania audytu energetycznego – opracowania zawierającego opis stanu istniejącego termomodernizowanego obiektu, możliwych do wykonania działań mających na celu dostosowanie obiektu do obowiązujących lub przyszłych warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, wraz z wyliczeniem oszczędności energii.

2.5.  Program EKOdom

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Toruniu uruchomił program priorytetowy „EKOdom”. Jego celem jest ograniczenie niskiej emisji poprzez poprawę efektywności energetycznej oraz wykorzystanie odna- wialnych źródeł energii w budynkach i lokalach mieszkalnych. Beneficjetami programu są osoby fizyczne będące:

  • właścicielami, współwłaścicielami nieruchomości, stanowiących budynek mieszkalny jednorodzinny lub lokal mieszkalny wykorzystywany w całości na własne potrzeby mieszkaniowe,
  • użytkownikami wieczystymi nieruchomości, na których posadowiony jest budynek mieszkalny jednorodzinny, wykorzystywany w całości na własne potrzeby

W ramach programu do dofinansowania zgłaszane mogą być zadania dotyczące budynków istniejących obej- mujące:

  • docieplenie przegród,
  • wymiana okien i drzwi,
  • wymiana źródła ciepła,
  • montaż kolektorów słonecznych,
  • montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej o mocy nie większej niż 10

W budynkach mieszkalnych nowobudowanych program obejmie montaż pomp ciepła pod warunkiem jedno- czesnego montażu mikroinstalacji fotowoltaicznej o mocy nie większej niż 10 kW, zaś w istniejących lokalach mieszkalnych wymianę źródeł ciepła.

Forma dofinansowania to preferencyjna pożyczka, która może zostać częściowo umorzona. Warunki finansowe pożyczki są następujące:

  • dofinansowanie nie może przekroczyć 100% kosztu kwalifikowanego przedsięwzięcia,
  • pożyczka podlega częściowemu umorzeniu, minimalny poziom umorzenia wynosi 5%, maksymalny poziom umorzenia wynosi 15%,
  • okres spłaty pożyczki wynosi od 4 do 10 lat,
  • brak możliwości umorzenia przy jednoczesnym finansowaniu przedsięwzięcia z innych źródeł, udzielonych w formie bezzwrotnej,
  • minimalna kwota dofinansowania wynosi dla zadań (poza wymianą źródła ciepła) 10 000 zł,
  • maksymalna kwota dofinansowania wynosi 200 000 zł,
  • beneficjent jest zobowiązany do zachowania trwałości przedsięwzięcia przez okres spłaty pożyczki.

2.6. Gdzie uzyskać porady dotyczące finansowania działań w zakresie termomodernizacji budynków jednorodzinnych?

Informacje dotyczące wsparcia finansowego oraz pomoc techniczną – określenie optymalnego zakresu modernizacji, można uzyskać od:

  • regionalnych doradców energetycznych działających w ramach programu „Ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego, mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energe- tycznej oraz OZE”; pełna lista doradców pod adresem: http://nfosigw.gov.pl/o-nfosigw/doradztwo-energetyczne/ kontakt/doradcy-regionalni
  • zweryfikowanych audytorów energetycznych należących do Zrzeszenia Audytorów Energetycznych – lista referencyjna audytorów https://zae.org.pl/lista-audytorow/
  • certyfikowananych audytorów/ekspertów ds. energetyki – lista dostępna na stronach projektu Polseff2 http://www.polseff2.org/pl/certyfikowani-eksperci-i-audytorzy

dr inż. Szymon Firląg


Literatura:
  1. Zamieszkane Budynki, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS
  2. Efektywność Energetyczna w Polsce Przegląd 2013, IEŚ
  3. Przeglądu Efektywności Energetycznej w Polsce 2015, IEŚ
  4. Ubóstwo energetyczne a efektywność energetyczna – analiza problemu i rekomendacje, InE
  5. Efektywność energetyczna w Polsce. Przegląd 2017, IEŚ