Efektywność kosztowa teromodernizacji

Typowe czasy zwrotu nakładów inwestycyjnych dla poszczególnych prac termomodernizacyjnych

Termomodernizacja może obejmować różny zakres prac, w zależności od aktualnego stanu technicznego budynku oraz możliwości finansowych właściciela. Poszczególne prace termomodernizacyjne przynoszą różne oszczędności, a ich opłacalność mierzona najczęściej prostym okresem zwrotu nakładów finansowych, też jest różna. Dlatego jeżeli fundusze inwestora nie pozwalają na wykonanie termomodernizacji w pełnym zakresie, należy wykonywać przede wszystkim te usprawnienia, które są najbardziej opłacalne i nie spowodują zablokowania w przyszłości innych prac termomodernizacyjnych.

Najbardziej efektywna, a jednocześnie niezbędna, jest modernizacja instalacji grzewczej, poprzez doprowadzenie  jej  do wysokiej sprawności. Prosta modernizacja instalacji grzewczej polegająca na przepłukaniu      i ociepleniu przewodów zasilających grzejniki, montażu zaworów termostatycznych na grzejnikach, sterowników pokojowych i pogodowych daje szybkie okresy zwrotu nakładów rzędu 2  do 4  lat.  Demontaż starej  i montaż od nowa instalacji niskotemperaturowej z wymianą grzejników na stalowe zwiększa wartość prostego okresu zwrotu nakładów nawet do 10 lat. Natomiast wymiana źródła ciepła z całkowitą modernizacją instalacji przynosi zwrot poniesionych nakładów nawet po 15-nastu latach. Czasami warto wykonać przyłącze do scentralizowane- go źródła ciepła z jednoczesną likwidacją istniejącego lokalnego źródła, wówczas SPBT dla takiej modernizacji wynosi około 10 lat.

Podstawowe znaczenie w termomodernizacji ma ocieplenie przegród zewnętrznych budynku. Koniecznie należy ocieplić dach (gdy poddasze jest ogrzewane) lub strop pod poddaszem, gdyż ocieplenie tych części budynku jest szczególnie efektywne, choć SPBT dla tych przedsięwzięć może być większe od 10 lat. Ociepla się także wszystkie ściany zewnętrzne i podłogę na gruncie (w domu niepodpiwniczonym). Proste okresy zwrotu nakładów inwestycyj- nych dla ocieplenia ścian zewnętrznych wahają się nawet od 10 lat w przypadku ogrzewania elektrycznego do 35 lat w przypadku ogrzewania z wykorzystaniem taniej biomasy stałej. Ocieplenie podłogi na gruncie w zależności od konstrukcji zwraca się od 10 do 25 lat.

Ocieplenie stropu nad nieogrzewaną piwnicą w niewielkim stopniu zmniejsza zużycie ciepła. Wymiana okien i drzwi balkonowych jest ekonomicznie średnio opłacalna, wykonuje się ją raczej ze względu na zalety użytkowe nowych okien (lepsze izolowanie, szczelność, wyciszenie zewnętrznych hałasów, prosta konserwacja, estetyka). Czasy zwrotu poniesionych nakładów na wymianę okien są zależne od izolacyjności termicznej okna i tak przy przejściu z okien o współczynniku U=2,6 W/(m²·K) na okna o U=1,1 W/(m²·K) wynosi około 15 lat, ale dla wstawionego w to samo miejsce okna pasywnego o U=0,8 W/(m²·K), SPBT wynosi już 25 lat.

Warto usprawniać instalację zaopatrzenia budynku w ciepłą wodę użytkową. W przypadku modernizacji instalacji ciepłej wody użytkowej dobre rezultaty daje zaizolowanie rur, zastosowanie armatury wodooszczędnej i perlatorów oraz ocieplenie zbiorników akumulujących ciepłą wodę. Koszty inwestycyjne tych przedsięwzięć zwykle szybko się zwracają. Proste okresy zwrotu nakładów w tym przypadku mieszczą się w przedziale od 6 miesięcy do 3 lat. W przypadku wymiany kotła c.o. należy rozważyć zastosowanie kotła dwufunkcyjnego, tj. przeznaczo- nego zarówno do ogrzewania, jak i do przygotowania ciepłej wody. SPBT dla takiego przedsięwzięcia oscyluje wokół 6-ściu lat.

W przypadku przeprowadzania kompleksowej termomodernizacji jej opłacalność mierzona przy pomocy SPBT powinna być porównywana z okresem trwałości przedsięwzięć termomodernizacyjnych. Większe remonty w do- mach jednorodzinnych przeprowadza się mniej więcej co 20 lat i takie są również okresy trwałości wielu urządzeń używanych w termomodernizacji. Biorąc ten fakt pod uwagę przeprowadza się termomodernizację w taki sposób, aby budynek zużywał na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej nie więcej energii niż bu- dynki obecnie budowane, a koszty termomodernizacji powinny się zwrócić w okresie nie dłuższym niż 10-15 lat.

Ocena prac termomodernizacyjnych w cyklu życia budynku

W przypadku termomodernizacji domów jednorodzinnych do poziomu budynków energooszczędnych (np. spełniających wymagania warunków technicznych, które będą obowiązywały dla nowych budynków 2021 roku WT 2021), wielkość kosztów inwestycyjnych jest w sposób bezpośredni powiązana z kosztami eksploatacyjnymi. Czasami niewielki wzrost kosztów inwestycyjnych spowoduje znaczne obniżenie kosztów eksploatacyjnych. Dlatego w przypadku termomodernizacji domów jednorodzinnych do poziomu budynków energooszczędnych tych najwyższych klas (WT2021, budynki pasywne, niemal zeroenergetyczne) warto stosować do wyboru konkretnych rozwiązań technicznych analizę kosztów w cyklu życia budynku (LCC). Główna różnica pomiędzy tradycyjnym rachunkiem inwestycyjnym i LCC polega na rozszerzeniu perspektywy cyklu życia w LCC, co oznacza, że obejmuje nie tylko koszty inwestycyjne, ale także operacyjne podczas szacowanego cyklu życia budynku. W obliczeniach kosztów inwestycyjnych, można dla uproszczenia pominąć pozycje, które są takie same  w rozpatrywanych wariantach oraz te, które nie mają wpływu na poziom charakterystyki energetycznej. W analizach aspektu energetycznego     i jego wpływu na koszty w cyklu życia budynku powinno się przyjmować pełen okres eksploatacji (np. 50 lat   dla jednorodzinnych budynków mieszkalnych). W praktyce przyjęto, że wystarczająco dobry pogląd na kwestię wyboru technologii termomodernizacyjnej dają okresy krótsze, to jest takie, jaka jest najmniejsza trwałość urządzeń lub materiałów wykorzystanych w termomodernizacji. Przyjęło się uważać, że jest to okres 20 lat dla termomodernizowanych jednorodzinnych budynków mieszkalnych. Aby wybrać optymalny wariant w danych wa- runkach ekonomicznych należy policzyć dla każdego wariantu termomodernizacji sumę kosztów inwestycyjnych    i zdyskontowanych kosztów eksploatacyjnych w okresie 20 lat i wybrać ten wariant, który ma najniższą wartość tej sumy kosztów [3, 4].

Ogólne zasady obliczeń (wszystkich) składników kosztów, zarówno inwestycyjnych, jak i eksploatacyjnych są następujące [5]:

• należy uwzględnić przewidywany wzrost cen energii i jej nośników,
• należy uwzględnić przewidywany wzrost cen elementów przewidzianych do wymiany w okresie oblicze- niowym,
• z zasady nie uwzględnia się wskaźników inflacji, chyba że przewiduje się, że inflacja może mieć istotny wpływ na wyniki

Analizę LCC dla przedsięwzięć termomodernizacyjnych sprowadza się do określenia kosztów (inwestycyjnych) nabycia (Kn) i kosztów eksploatacji przedsięwzięcia.

Aktualną wartość netto kosztów eksploatacyjnych przedsięwzięcia w różnych latach (Ken) określa się według poniższego wzoru, jako:

Suma tych kosztów od 1…n w poszczególnych latach eksploatacji stanowi zdyskontowany koszt eksplo- atacji przedsięwzięcia. Dyskontowaniu podlegają wszystkie koszty ponoszone w cyklu życia przedsięwzięcia LCC wyznaczone w następujący sposób:

Ponieważ koszty inwestycyjne Ki w większości przypadków ponoszone są w roku bazowym (n = 0), powyższy wzór można zapisać następująco: 

Koszty eksploatacyjne podobnie jak inwestycyjne dzielą się na część stałą, niezależną od zastosowanych rozwiązań energetycznych i zależną od nich.Tak np. w przypadku zastosowania wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła należy dodatkowo w kosztach przewidzieć koszty okresowego czyszczenia kanałów wentylacyjnych oraz wymiany filtrów powietrza. Kosztów tych natomiast nie ma w przypadku zastosowania wentylacji grawitacyjnej. Zawsze natomiast występuje koszt okresowych przeglądów instalacji grzewczych i źródeł ciepła w budynku [5].

dr inż. Arkadiusz Węglarz, dr inż. Szymon Firląg

Literatura:

1. Strategia modernizacji budynków: Mapa Drogowa 2050, Kraków 2014.
2. Europejskie badanie dochodów i warunków życia (EU-SILC) w 2012 r.
3. Węglarz A. Analiza kosztów budowy domów, Budujemy dom. Nr 4/2018, str 60-66.
4. Węglarz A. Termomodernizacja domów jednorodzinnych, Budujemy dom. Nr 5/2018, str 74-84.
5. Węglarz A., Pierzchalski M., Koc D. Koszty w cyklu życia budynku, Konferencja nt. Cena lub koszt cyklu życia – nowe uwarunkowania   w zamówieniach…, Ciechocinek 2016.